Giáo sư Đại học Harvard phân tích về cuộc đảo chính của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ

(Thethaovanhoa.vn) – Giữa khủng hoảng đảo chính tại Thổ Nhĩ Kỳ, chuyên gia Kinh tế Chính trị Thế giới người Thổ Nhĩ Kỳ, giáo sư Trường Quản lý Nhà nước John F. Kennedy thuộc Harvard, ông Dani Rodrik đã có những phân tích về vụ việc bất ngờ này.

• CẬP NHẬT đảo chính ở Thổ Nhĩ Kỳ: Tổng Tham mưu trưởng đã nắm quân đội, đảo chính kết thúc
• Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ giải quyết chuyện đảo chính qua Facetime
• Đảo chính phá hỏng kế hoạch sang Thổ Nhĩ Kỳ của Messi

Ông Dani Rodrik, hiện đang du lịch tại Tây Ban Nha, đã gửi thư trả lời một số câu hỏi của trang Vox World. Dưới đây là nội dung trao đổi giữa hai bên:

* Với những người không theo dõi sát sao tình hình chính trị ở Thổ Nhĩ Kỳ, họ có thể hiểu chuyện gì đang xảy ra?

- Các nỗ lực đảo chính rất khó hiểu. Thứ nhất, dường như nó được lên kế hoạch rất cẩu thả. Hầu hết các kênh truyền hình đã bỏ lỡ vụ việc và có vẻ không có ý định lôi ông Erdogan vào. Vào thời điểm tôi viết những dòng này, nó gần như đã sụp đổ. Thứ hai, không rõ ai sẽ được hưởng lợi từ đảo chính. Quân đội không còn là thành trì thế tục với tinh thần đồng đội và ý thức trách nhiệm mạnh mẽ như trước đây.

Do đó, giả thuyết phổ biến hiện nay là cuộc đảo chính do chính ông Erdogan dàn dựng. Nhưng điều này cũng không hoàn toàn đúng bởi gần đây ông Erdogan đang nỗ lực hàn gắn quan hệ với Nga và Israel để củng cố nền kinh tế. Ông ta hiểu rõ rằng kể cả một cuộc đảo chính thất bại cũng sẽ tàn phá nền kinh tế.

Đảo chính Thổ Nhĩ Kỳ hôm thứ Sáu 15/7

Ông Erdogan và các đồng minh đổ lỗi vụ đảo chính cho những người theo giáo sĩ Fethullah Gulen trong quân đội. Gulen là giáo sĩ Hồi giáo người Mỹ, từng liên minh với ông Erdogan. Kể từ khi quan hệ đôi bên rạn nứt, người theo Gulen tuyên bố họ là nhà nước song song với nhà nước hiện tại, thực tế gần đúng như vậy.

Mọi người đều biết, trong quân đội Thổ Nhĩ Kỳ có khá nhiều người theo Gulen. Thực tế, quân đội có thể là pháo đài sức mạnh cuối cùng của Gulen, kể từ khi những người khác trong lực lượng cảnh sát, tư pháp, truyền thông và các ban ngành chính phủ bị thanh lọc. Không nghi ngờ gì nữa, chính phủ sẽ coi vụ đảo chính là cái cớ để mở những cuộc tấn công lớn hơn nhằm vào phong trào Gulen.

Phong trào Gulen rõ ràng đã thực hiện nhiều thủ đoạn dơ bẩn – nhưng một cuộc đảo chính dường như không phải kiểu của họ. Bên cạnh đó, họ được gì từ một cuộc đảo chính thiếu chuyên nghiệp như thế này?

Cảnh sát Thổ Nhĩ Kỳ bắt giữ một binh sĩ tham gia đảo chính. Ảnh: EPA/ TTXVN

* Nguyên nhân vụ đảo chính là gì? Áp lực từ người tị nạn? Những sai lầm của ông Erdogan? Tình trạng bất ổn kinh tế?

- Không gì trong số trên. Dù lý do là gì và những người tham gia là ai, vụ đảo chính tranh giành quyền lực nội bộ này không liên quan gì tới những vấn đề nêu trên.

* Xem xét lại, có thể cho rằng vụ đảo chính này đã được dự đoán?

- Tôi thậm chí đã suy đoán về một cuộc chiến tranh dân sự trước những căng thẳng với người Kurd. Nhưng một vụ đảo chính quân sự? Đó là điều hoàn toàn không đoán trước nổi. Ít nhất là tôi nghĩ vậy.

* Theo ông, vụ đảo chính sẽ đi tới đâu?

- Đảo chính thất bại, trong trường hợp đó, con đường chính trị của ông Erdogan sẽ được rộng mở. Đảo chính thất bại sẽ giúp ông ta dễ dàng thay đổi hiến pháp và trở thành người có tiếng nói quyết định trong mọi vấn đề quốc gia đại sự.  

Dù thế nào đi nữa, cơ hội dân chủ có nguy cơ sẽ bị đẩy xa đi.

Giả Bình
Theo Vox World