Người Hmông đua ngựa Xuân

(Thethaovanhoa.vn) - Con ngựa đã gắn bó với cuộc đời người Hmông từ bao đời nay. Cho dù no, đói, cuộc sống đủ đầy, hay khốn khó, con ngựa vẫn là người bạn tri kỷ trên dặm đường trường của người Hmông vốn sống trên những dải núi cao.

Xưa kia ở làng lớn (nả jào) có địa thế tương đối bằng phẳng, thì hầu như mùa Xuân nào cũng có hội để mọi người vui chơi và thi thố tài năng nhanh nhẹn, lòng can đảm, trí thông minh... biểu hiện tinh thần thượng võ của người Hmông. Người đến đua thi hoàn toàn tự nguyện. Ai thi thố trò nào tuỳ thích. Nếu tổ chức nhiều trò, thì người ta bố trí các trò không trùng hợp thời gian để các tài tử lần lượt được tham gia, và người hâm mộ được xem hết các trò.

Những người già cả khởi xướng trò chơi bao giờ cũng loan tin sớm để mọi người có thì giờ chuẩn bị. Với cánh nữ giới, họ lặng lẽ sắm sửa áo quần, tấm váy, tấm khăn, đồ ăn, thức uống cho cả nhà và đóng góp với hội. Với cánh nam giới tầm mười bốn, mười sáu đến tuổi trung niên, họ tự cân đo sức vóc mình có thể tham gia được trò nào.

Lễ hội đua ngựa của đồng bào H'Mông sẽ là điểm nhấn của "Sắc xuân trên mọi miền Tổ quốc". Nguồn: Internet

Nếu thích đua ngựa, thì họ tách con ngựa đua ra để có chế độ chăm sóc đặc biệt, như tắm rửa, kỳ cọ bằng nước lá thuốc, cho ăn cỏ non tươi phun muối, ngô hạt, nước luộc gạo hoặc nước cháo, đôi khi còn cho uống nước sâm đất hoặc thứ thuốc nam bí mật nào đó.

Đến thời hạn, chẳng ai phải nhắc ai, mọi người tự đến tụ tập tại điểm đã định sẵn. Cầm chịch tại đó là người già cả vốn có kinh nghiệm, và điều chính yếu là họ có đủ uy tín, uy danh, trong đời chưa từng mang tiếng xấu với dân làng, hơn nữa, những người chứng kiến, cổ vũ đều là giám khảo, và người giám khảo đầy uy lực chính là lòng trung thực, cao thượng của mình.

Tuỳ theo đường đua và số lượng người - ngựa tham gia mà quy định đua đơn, đua tốp. Phát súng lệnh nổ vang dội, ngựa phi như tên bắn. Chẳng mấy chốc, những con ngựa đua chỉ còn là những chấm đen, chấm trắng di động biến hút sau rặng núi xa mờ. Lúc này, khán giả không khỏi hồi hộp chờ đợi bóng dáng người - ngựa xuất hiện. Bóng người - ngựa hiện ra, người ta hoan hô rầm rộ đến khi những người đua về tới đích, là nơi xuất phát.

Tuỳ theo tình hình mà người ta quy ước các trò biểu diễn trên mình ngựa, như vừa phi ngựa vừa bắn cung trúng mục tiêu di động, hoặc phi ngựa đến chỗ ngoặt, phải tìm được một hay nhiều vật đã cất giấu mang về trình diện, và có thể vừa phi ngựa, vừa cúi gập nhặt tấm khăn rơi, hay bầu rượu “bỏ quên” trên cỏ, trên mô đất, mỏm đá.

Cuộc đua ngựa không có người thắng, kẻ thua, mà chỉ có lời thán phục và lòng khâm phục của khán giả lan truyền mãi. “Huy chương”, “cúp” là những chén rượu nồng nàn, hoặc là những tấm khăn của các cô gái choàng lên cổ.

Đua ngựa và các trò chơi truyền thống đặc sắc của người Hmông ngày nay đang được khôi phục dần.

Nhà văn Mã A Lềnh
Thể thao & Văn hóa Xuân Giáp Ngọ