250 năm James Cook lần đầu đặt chân tới Australia: Một hải trình đầy huyền thoại

(Thethaovanhoa.vn) - Tháng 4 của 250 năm về trước, James Cook là người Anh lần đầu tiên đặt chân lên bờ biển phía Đông của Australia. Và cột mốc ấy đã mở ra một giai đoạn mới trong lịch sử nhân loại, khi vị thuyền trưởng này đã góp phần biến Đế chế Anh thành một cường quốc trên thế giới.

'Au Clair De La Lune': Giai điệu cổ nhất từng được ghi lại trong lịch sử

Câu hỏi đâu là âm thanh đầu tiên được ghi lại trong lịch sử nhân loại dường như không khó trả lời. Nó được ghi bởi Edouard-Leon Scott de Martinville tại Paris vào cuối những năm 1850, gần 2 thập kỷ trước cuộc gọi điện thoại đầu tiên của Alexander Graham Bell (1876) hay máy ghi âm của Thomas Edison (1877).

Cần nhắc lại, trong thế kỷ 18, một số học giả đã khẳng định về sự tồn tại của một lục địa khổng lồ và bí ẩn, được cho là nằm ở bán cầu Nam. Họ tin rằng đó là một đối trọng với vùng đất rộng lớn Âu - Á và đang chờ đợi các nhà thám hiểm từ bán cầu phía Bắc đặt chân tới.

Các nhà địa lý đưa ra giả thuyết: Sự tồn tại của lục địa này là tất yếu để ổn định trái đất trong vòng quay của nó. Giả định đó càng được thúc đẩy với khát khao phiêu lưu - và hơn hết là sự chinh phục những miền đất mới - của những nhà hàng hải người Anh.

Xuất thân nghèo khó

Tất yếu, đế chế Anh muốn trở thành quốc gia đầu tiên khám phá lục địa huyền thoại này, từ đó lấp đầy những khoảng trống trên bản đồ thế giới - và đặc biệt, giành quyền bá chủ đối với các cường quốc thực dân cạnh tranh là Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, Hà Lan và Pháp. Năm 1768, Hội đồng Hoàng gia Anh, gồm một nhóm các học giả của xứ sương mù, đã hô hào Hội đồng Đô đốc Hải quân Anh hãy “gấp rút hành động”. Kết quả, người “cầm quân” được lựa chọn cho cuộc thám hiểm là thuyền trưởng, hoa tiêu kiêm nhà bản đồ học giàu kinh nghiệm James Cook.

Nhưng làm thế nào mà Cook, chàng trai có xuất thân khiêm tốn, đã trở thành một trong những người khám phá vĩ đại trong lịch sử?

Cook sinh năm 1728 trong một gia đình lao động thuộc cộng đồng Marton ở miền Đông Bắc nước Anh. Cook và nhiều anh chị em của ông lớn lên trong nghèo khó. Nhưng nhờ người chủ hào phóng của cha mình, Cook đã có thể theo học trường làng, học đọc và viết. Cook tiếp thu nhanh và luôn tò mò về mọi thứ xung quanh.

18 tuổi, Cook bắt đầu sự nghiệp hàng hải trên một con tàu vận chuyển than. Chàng trai Cook lúc đó học lái, điều khiển tàu và tỏ ra vô cùng yêu biển cả. Tuy nhiên, Cook đã từ chối lời đề nghị trở thành thuyền trưởng để theo đuổi mục tiêu của mình là gia nhập Hải quân Hoàng gia. Ước muốn này trở thành hiện thực trong một thời gian sau đó.

Trong vài năm đầu của sự nghiệp, Cook đã chứng minh tài năng đặc biệt của mình trong việc vẽ bản đồ rất chi tiết, từ đó giúp Hải quân Hoàng gia đạt được những thành công về quân sự. Ông nhanh chóng trở thành nhân vật không thể thiếu đối với Hoàng gia Anh, và cho thấy sự nổi trội hơn hẳn về kiến thức và khả năng của mình so với hầu hết các thủy thủ khác.

Chuyến đi bí mật

Ngày 25/5/1768, Hội đồng Đô đốc Anh ủy nhiệm Cook chỉ huy một chuyến đi nghiên cứu khoa học đến Thái Bình Dương. Mục đích của chuyến đi là quan sát và ghi lại quá trình vận động của sao Kim khi đi qua Mặt trời.

Cần nhắc lại, Ủy ban chính thức của Hội đồng Hoàng gia Anh là đơn vị quan sát tiến trình của sao Kim ở Thái Bình Dương khi đó. Dự kiến, khi kết hợp số liệu từ chuyến đi của Cook với các quan sát từ những nơi khác, các nhà khoa học hy vọng sẽ tính toán chính xác hơn khoảng cách từ Mặt trời đến Trái đất.

Năm đó, ở tuổi 39, Cook được thăng cấp trung úy để ông có đủ tư cách nhận trách nhiệm. Ngoài ra, về phần mình, Hội đồng Hoàng gia đã đồng ý Cook nhận được thêm 100 guinea ngoài tiền lương của Hải quân.

Ngày 26/8/1768, Cook đã khởi hành từ Plymouth với con tàu HM Bark Endeavour và đi về phía Nam. Đoàn của ông gồm 94 nhà thực vật học, họa sĩ và nhà động vật học, được trang bị một loạt thiết bị kỹ thuật cho một cuộc thám hiểm bất thường.

Được trang bị 4 kính viễn vọng, Cook đã có thể hoàn thành nhiệm vụ vào tháng 6/1769. Và ngay sau đó, ông bắt đầu cuộc thám hiểm huyền thoại của mình, với mệnh lệnh được ghi rõ trong trong một phong bì dán kín đã gửi xuống tàu từ trước: khám phá phần lục địa phía Nam huyền thoại.

Khi đó, con tàu Endeavour đã ra biển ở phía xa vĩ tuyến 40. Điều hướng chính xác, Cook đã đưa tàu đến New Zealand trong vài tháng. Cook không phải là người châu Âu đầu tiên đặt chân đến đó - khi trước đây, các thủy thủ Hà Lan đến nơi này nhưng ông là người đầu tiên cần mẫn vẽ bản đồ toàn bộ hòn đảo. Các phép đo và bản vẽ của ông chính xác đến mức chúng được các thuyền trưởng sử dụng cho đến những năm 1950.

6 tháng sau đó, con tàu Endeavour đi về phía Bắc và đến bờ biển New Holland, cách người ta gọi Australia thời điểm đó. Kết cục, quá trình vẽ bản đồ tiếp theo của James Cook cho thấy bằng chứng rằng không có lục địa nào ở phía Nam có độ lớn ngang tầm với những lục địa ở phía Bắc. Thực tế, bán cầu Nam phần lớn là đại dương.

• 150 năm cuộc khai quật thành Troy của Heinrich Schliemann: Huyền thoại vẫn chưa được 'giải mã'
• Huyền thoại The Beatles – không chỉ là 'Ngày hôm qua'
• 'Lady' bài hát triệu đô và câu chuyện của 2 huyền thoại Kenny Rogers - Lionel Richie

Vào tháng 4/1770, Cook và đoàn của mình đã thả neo vào vùng vịnh mà họ đã đặt tên là Vịnh Botany, nơi những người đi biển bị mê hoặc với hệ động thực vật chưa được biết đến vào thời điểm đó. Khát khao với những khám phá xa hơn, họ đã tiến xa hơn về phía Bắc đến Quần đảo Chim cánh cụt (Possession Island), nơi Cook đơn phương tuyên bố vùng đất này cho Đế chế Anh.

Từ góc độ khoa học, hành trình của Cook có thể coi là chiến thắng và mang tính tiên phong trong lịch sử. Khi Cook trở lại quê hương Anh, ông được tôn vinh như một anh hùng. Thậm chí, ngay cả Vua George II cũng đưa ra lời chúc mừng cá nhân với Cook.

250 năm sau, thế giới vẫn nhắc đến nhà thám hiểm vĩ đại này, trong tư cách một người đã mở ra những chương mới cho lịch sử của vương quốc Anh, Australia và cả thế giới.

Việt Lâm (tổng hợp)