Chữ và nghĩa: Bê tông tươi

05/05/2021 07:18 GMT+7

(Thethaovanhoa.vn) - Chắc mọi người chúng ta không xa lạ gì với từ “bê tông” (tiếng Pháp: Béton). Đây là “vật liệu xây dựng chế tạo từ hỗn hợp xi măng, cát, đá và nước, đúc vào khuôn” (Từ điển tiếng Việt, Trung tâm Từ điển học, NXB Đà Nẵng, 2020).

Chữ và nghĩa: Mềm và cứng

Chữ và nghĩa: Mềm và cứng

Bây giờ, giở qua các trang quảng cáo, rao vặt trên báo, ta thường bắt gặp các nội dung, đại loại: Công ty cần tuyển gấp một số nhân viên: 2 đứng quầy bán, 1 kế toán, 3-4 ship hàng.

Với những người làm nghề xây dựng trước đây, muốn có vật liệu xây nhà xây cửa, làm cầu, đường… người ta phải trộn cát, đá, xi măng cùng với nước theo một tỉ lệ thích hợp, rồi hỗn hợp này dùng để đổ móng, đổ mái, đổ dầm cầu và nhiều công trình xây dựng khác.

Nhưng gần đây, trong thị trường xây dựng và vật liệu xây dựng, người ta hay nói tới từ “bê tông tươi”. Chữ "tươi" trong kết hợp này tạo ra nhiều sự hình dung và liên tưởng khác nhau.

Chẳng hạn, với bà bán rau ngoài chợ, bà sẽ liên tưởng 2 loại: “Rau tươi” đối lập với “rau úa” và “rau héo”. Với bà bán cá, bà sẽ nghĩ tới “cá tươi” và “cá ươn”. Với bà bán thịt, sẽ là thịt tươi và thịt ôi. Với bà bán hoa, sẽ là hoa tươi và hoa héo. Với bà bán hoa quả, sẽ là quả tươi và quả ủng/ quả thối. Với bác nông dân, sẽ là cỏ tươi và cỏ úa, rơm tươi và rơm khô v.v…

Chú thích ảnh
Bê tông tươi. Nguồn: Internet

Như vậy, cặp trái nghĩa “tươi/ không tươi” sẽ có nhiều biến thể khác nhau nằm trong phạm trù ngữ nghĩa "không tươi" (úa, héo, ươn, ôi, ủng, thối, khô...). Vậy "bê tông tươi" sẽ được hiểu thế nào?

Đây là từ hoàn toàn mới xuất hiện gần đây. Từ điển từ mới tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ học, NXB TP. Hồ Chí Minh, 2002) có thống kê từ này và giải nghĩa là "bê tông công nghiệp", tức là sản phẩm mang tính công nghiệp, sản xuất hàng loạt, áp dụng công nghệ mới, đáp ứng nhu cầu thị trường. Nhưng giải thích như thế chưa thực đầy đủ.

“Bê tông tươi” là một lối nói khẩu ngữ, chỉ loại bê tông trộn sẵn, hay gọi là “bê tông thương phẩm”. Đây là một hỗn hợp gồm cốt liệu cát, đá, xi măng, nước và phụ gia theo những tỉ lệ tiêu chuẩn để có sản phẩm bê tông với từng đặc tính cường độ khác nhau.

Sản phẩm bê tông tươi được ứng dụng cho các công trình công nghiệp, cao tầng và cả các công trình nhà dân dụng với nhiều ưu điểm vượt trội so với việc trộn thủ công thông thường, do việc sản xuất tự động bằng máy móc và quản lý cốt liệu từ khâu đầu vào giúp kiểm soát chất lượng, hơn nữa rút ngắn thời gian thi công và mặt bằng tập trung vật liệu, khắc phục được tình trạng hiện trường quá chật hẹp khó thi công, đường sá đi lại khó vận chuyển. Tất nhiên, sản phẩm bê tông tươi phải tuân thủ tuyệt đối các tiêu chuẩn quốc tế về công thức pha trộn (các mác như 75, 150, 250...) và thời gian sử dụng (sau khi qua trạm trộn, trong vòng 2 tiếng hoặc tối đa 6 tiếng phải được bơm vào công trình, quá thời gian quy định, bê tông đã trộn sẽ "phát triển”, mất tác dụng, phải loại bỏ).

Liên quan tới chữ "tươi" mang tính khẩu ngữ này, tiếng Việt còn có “tiền tươi” (tiền tươi thóc thật), chỉ "tiền mặt được trả ngay sau khi hoàn thành một công việc nào đó" (phân biệt với tiền chuyển chậm hay chuyển khoản). Hay “chữ ký tươi” là "chữ ký trực tiếp của đương sự hay người có thẩm quyền" (phân biệt với chữ ký photo hay chữ ký khắc dấu).

Chữ tươi có tự ngày xưa

Qua năm qua tháng bây giờ khác xa.

PGS - TS Phạm Văn Tình

Cùng chuyên mục
Xem theo ngày
Đọc thêm