Giải Man Booker Quốc tế 2019: Lần đầu tiên tiểu thuyết A Rập đoạt giải

(Thethaovanhoa.vn) - Jokha Alharthi, nhà văn nữ Oman đầu tiên có tiểu thuyết được dịch sang tiếng Anh, đã đoạt giải Man Booker Quốc tế năm 2019 với cuốn truyện Celestial Bodies kèm theo số tiền thưởng 50.000 bảng.

Chủ nhân giải Man Booker Quốc tế 2018: Từ bác sĩ, 'lột xác' thành ngôi sao văn học

Tác giả Ba Lan Olga Tokarczuk (56 tuổi) vừa “đánh bại” 5 nhà văn khác trong danh sách chung khảo giải Man Booker Quốc tế năm 2018 để đoạt giải thưởng danh giá này với "Flights", cuốn tiểu thuyết ghi lại nhiều cuộc hành trình theo thời gian, không gian và thuật giải phẫu người.

Alharthi, nhà văn đầu tiên thuộc khối A Rập đoạt giải thưởng văn học danh giá này, cùng nhận chung giải thưởng với dịch giả, viện sĩ Mỹ Marilyn Booth.

Celestial Bodies có bối cảnh trong ngôi làng al-Awafi của Oman, kể về các câu chuyện của 3 chị em: gồm Mayya, người đã kết hôn với con trai của một gia đình giàu có sau khi trải qua một chuyện buồn xé ruột; Asma, người kết hôn vì nghĩa vụ và Khawla, đang chờ đợi một người đàn ông đã di cư sang Canada.

Chủ tịch Ban giám khảo giải Man Booker Quốc tế năm nay, sử gia Bettany Hughes nhận định: “Thông qua những mô tả khác nhau về cuộc sống, tình yêu và những sự mất mát của con người, chúng ta hiểu về xã hội này với tất cả mọi cấp bậc, từ những các gia đình nô lệ nghèo đói nhất cho tới những người kiếm tiền thông qua sự thịnh vượng mới ở Oman và Muscat. Câu chuyện bắt đầu trong một căn phòng và kết thúc trong một thế giới.

• Giải Man Booker Quốc tế 2018 – Olga Tokarczuk nhà văn Ba Lan đầu tiên đoạt giải
• Giải Man Booker Quốc tế: Cuộc chơi lớn của các nhà xuất bản nhỏ
• Nữ văn sĩ Hàn Quốc vượt nhà văn Nobel để giành giải Man Booker quốc tế 2016

Chúng tôi cảm thấy mình đã tiếp cận được với những ý tưởng, suy nghĩ và trải nghiệm mà không thường được đề cập trong các tác phẩm tiếng Anh. Tác phẩm này trách mọi khuôn mẫu trong việc phân tích về giới và chủng tộc, về sự phân biệt xã hội và nô lệ. Có những bất ngờ trong quá trình đọc tiểu thuyết. Chúng tôi yêu thích Celestial Bodies vì điều đó”.

Celestial Bodies được chọn từ danh sách chung tuyển mà các cây bút nữ chiếm đa số và thuộc về các nhà xuất bản độc lập. Alharthi lọt vào danh sách này cùng  Olga Tokarczuk, cây bút từng đoạt giải thưởng này, nhà văn Pháp nổi tiếng   Annie Ernaux và Juan Gabriel Vásquez của Colombia.

Hughes cho biết, các thành viên giám khảo yêu thích “nghệ thuật tinh tế” trong tiểu thuyết của Alharthi. “Tác phẩm ít hoa mỹ hơn một số cuốn sách khác nhưng đầy chất thơ. Câu chuyện bắt đầu như một câu chuyện đầy kịch tính trong một thế giới huyền ảo, song với nhiều tầng triết lý, tâm lý và chất thơ, bạn bị cuốn vào những áng văn, thông qua mối quan hệ giữa các nhân vật. Câu chuyện này thúc giục chúng ta đọc theo một cách hơi khác”.

Trong một cuộc phỏng vấn sau khi đoạt giải, dịch giả Booth nói rằng bà thấy vui khi giải thưởng này đưa văn học Omani đến được với lượng khán giả lớn hơn. Song Booth nói rằng tiểu thuyết A Rập từng có xu hướng được xem là “bản đồ dẫn đường tới thế giới A Rập hơn thay vì được nhìn nhận là có cách viết nghệ thuật, giàu trí tưởng tượng, đẩy ranh giới của những gì có thể viết và nói”.

“Những gì chúng ta biết được về thế giới A Rập đó là những cây bút đầy kinh ngạc ở khắp khu vực, không chỉ ở những trung tâm sáng tạo văn học nổi tiếng hơn như Ai Cập, Palestine, Lebanon, Morocco và nhiều nơi khác, mà trong một đất nước hầu như không xuất hiện trên bản đồ văn học, như Oman”.

Celestial Bodies được Sandstone Press xuất bản và đây là cuộc phiêu lưu đầu tiên vào nền văn học A Rập của nhà xuất bản này.

Alharthi từng cho ra đời 2 tiểu thuyết, tuyển tập truyện ngắn và một cuốn sách thiếu nhi. Các tác phẩm của cô đã được dịch sang tiếng Đức, Italy, Hàn Quốc và Serbia.

Alharthi hy vọng cuốn Celestial Bodies sẽ giúp “độc giả quốc tế khám phá ra rằng Oman có một cộng đồng viết lách tích cực và tài năng, những người sống và làm việc cho nghệ thuật của họ”.

Trước khi biết mình đoạt giải, tác giả nói: “Họ chấp nhận hy sinh, đấu tranh và tìm thấy niềm vui bằng trong viết lách hoặc trong nghệ thuật, giống như bất kỳ nơi nào khác. Đây là điểm chung của cả thế giới. Người dân Oman, thông qua những bài viết của họ, mời những người khác nhìn vào Oman với một tâm hồn và trái tim rộng mở. Dù bạn ở đâu, tình yêu, sự mất mát, tình bạn, nỗi đau và hy vọng đều có cảm xúc giống nhau và nhân loại vẫn còn rất nhiều việc phải làm để tin vào sự thật này”.

Tham gia Ban giám khảo giải Man Booker Quốc tế năm nay còn có nhà văn, dịch giả đồng thời là Chủ tịch English PEN (trung tâm sáng lập của PEN International, hiệp hội các nhà văn trên toàn thế giới), Maureen Freely, triết gia Angie Hobbs, nhà văn kiêm nhà châm biếm Elnathan John và nhà văn, cây viết tiểu luận  Pankaj Mishra.

Giải Man Booker Quốc tế là giải thưởng văn học quốc tế, được trao 2 năm một lần cho một tác giả còn sống thuộc bất cứ quốc tịch nào, cho toàn bộ tác phẩm xuất bản bằng tiếng Anh hoặc có thể dịch sang tiếng Anh.

Giải được sáng lập hồi tháng 6/2004 do Man Group tài trợ, bổ sung cho giải Man Booker để tưởng thưởng "sự sáng tạo không ngừng, sự phát triển và sự cống hiến toàn diện cho văn học hư cấu trên phạm vi thế giới" của một tác giả. Do đó giải này là sự công nhận toàn bộ tác phẩm của nhà văn, chứ không riêng một tác phẩm nào.

Việt Lâm
Tổng hợp